Autorskie koszty uzyskania przychodu to temat, który w ostatnich latach zyskał szczególne znaczenie, zwłaszcza w środowiskach związanych z branżami kreatywnymi, naukowymi i IT. Dla pracowników wykonujących pracę twórczą może to być realna szansa na zwiększenie wynagrodzenia netto bez dodatkowych obciążeń po stronie pracodawcy. Czym dokładnie są koszty autorskie? Jakie warunki trzeba spełnić, by skorzystać z 50% kosztów uzyskania przychodu (KUP)? Wyjaśniamy.
Czym są autorskie koszty uzyskania przychodu?
Zgodnie z przepisami ustawy o PIT, autorskie koszty uzyskania przychodu przysługują osobom osiągającym przychody z tytułu korzystania lub rozporządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi. Oznacza to, że podatnik – aby móc skorzystać z 50% KUP – musi tworzyć utwory w rozumieniu ustawy o prawie autorskim, a następnie przekazywać do nich prawa (najczęściej pracodawcy).
W praktyce stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodu dotyczy przede wszystkim tych osób, których praca ma charakter twórczy i skutkuje powstaniem dzieła o indywidualnym charakterze. Przykładami są programiści, graficy, architekci, dziennikarze, twórcy gier komputerowych, muzycy czy pracownicy naukowi.
Kiedy można zastosować 50% KUP?
Z 50% KUP mogą korzystać pracownicy wykonujący działalność twórczą m.in. w zakresie:
- literatury, muzyki, fotografii, sztuk plastycznych,
- programowania i tworzenia gier komputerowych,
- scenografii, reżyserii, choreografii, teatru,
- działalności naukowej i badawczo-rozwojowej,
- dziennikarstwa i publicystyki.
Warunkiem zastosowania tej preferencji jest wyraźne wyodrębnienie honorarium autorskiego w strukturze wynagrodzenia, czyli wskazanie, jaka część pensji jest wypłacana za konkretne utwory. Koszty uzyskania przychodu z praw autorskich można stosować wyłącznie wobec tej wyodrębnionej części, a nie wobec całego wynagrodzenia.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą (B2B) nie mają możliwości zastosowania 50% KUP.
Warunki niezbędne do zastosowania kosztów autorskich
Zastosowanie 50% kosztów autorskich musi być zgodne z wytycznymi Ministra Finansów. Oto one:
- Powstanie utworu – pracownik musi wytworzyć dzieło w rozumieniu ustawy o prawie autorskim, czyli oryginalny i twórczy rezultat pracy.
- Rozporządzenie utworem – przekazanie praw autorskich do utworu na rzecz pracodawcy.
- Wyodrębnienie honorarium autorskiego – jasne określenie w umowie, jaka część wynagrodzenia dotyczy pracy twórczej.
- Dokumentacja pracy twórczej – prowadzenie ewidencji lub innych obiektywnych dowodów potwierdzających wykonywanie pracy twórczej.
Autorskie koszty uzyskania przychodu – jak obliczyć?
Sposób obliczania kosztów autorskich zależy od rodzaju przychodu:
- W przypadku działalności twórczej (np. programowanie, grafika) podstawę stanowi przychód pomniejszony o składki ZUS.
- W przypadku przeniesienia praw wynalazczych czy licencji – podstawą obliczenia autorskich kosztów jest uzyskany przychód.
Limit kosztów autorskich zastosowanych w bieżącym roku
Roczny limit kosztów autorskich wynosi obecnie 120 000 zł – jest to górna granica pierwszego progu podatkowego. Po jego przekroczeniu podatnik nie może już stosować żadnych kosztów uzyskania przychodu – ani 50%, ani np. zryczałtowanych 20%.
Warto pamiętać, że jeśli podatnik korzysta z ulg takich jak:
- ulga dla młodych (do 26. roku życia),
- ulga dla rodzin 4+,
- ulga na powrót,
- ulga dla pracujących emerytów,
to wartość tych ulg także „wchodzi” w limit 120 000 zł.
Dlaczego warto być świadomym rozwiązania 50% KUP?
Wprowadzenie mechanizmu honorarium autorskiego i kosztów autorskich niesie za sobą korzyści dla obu stron stosunku pracy.
Dla pracownika: wyższe wynagrodzenie netto, bez konieczności negocjowania podwyżek.
Dla pracodawcy: większa konkurencyjność na rynku pracy, możliwość przyciągnięcia i zatrzymania wysoko wykwalifikowanych specjalistów, szczególnie w sektorze IT, kreatywnym i naukowym.
Autorskie koszty uzyskania przychodu to realna szansa na zwiększenie wynagrodzenia netto dla osób wykonujących pracę twórczą w ramach umowy o pracę.
Autorskie koszty uzyskania przychodu w praktyce
Autorskie koszty uzyskania przychodu to nie tylko korzystne narzędzie dla pracowników twórczych, ale również realna szansa na zwiększenie konkurencyjności firm na rynku pracy. Coraz więcej organizacji – szczególnie w branży IT, kreatywnej czy naukowej – traktuje wdrożenie 50% KUP jako alternatywę dla współpracy B2B.
Aby jednak rozwiązanie to było stosowane zgodnie z przepisami, konieczne jest:
- określenie, czy praca rzeczywiście skutkuje powstaniem utworu,
- odpowiednie uregulowanie kwestii honorarium autorskiego w umowie o pracę,
- wdrożenie systemu ewidencjonowania pracy twórczej i dowodów powstania utworu.
Warto pamiętać, że niejasności interpretacyjne przepisów nadal bywają problematyczne. Dlatego przed wdrożeniem autorskich kosztów w organizacji dobrze jest skorzystać ze wsparcia doświadczonego doradcy podatkowego, który pomoże prawidłowo zaplanować cały proces – od strony formalnej, finansowej i organizacyjnej.